Hope is remembering the future in the present.

N.T. Wright

De breedte van bedrijfskunde was om gek van te worden. Van wiskunde en harde techniek tot psychologie en sociologie. Maar ergens in het geheel zag ik de oplossing.' Waar anderen onderscheid maken tussen een sociale en een technische-economische component van een proces of systeem, ontwikkelt De Sitter juist een integrale, holistische zienswijze. Vandaar de als omvattend bedoelde naam sociotechniek. In de praktijk: je hebt een hal met machines en een stroom van materialen door de hal. En je hebt mensen die bewerkingen uitvoeren. Maar pas in samenhang krijgen ze betekenis. Sterker nog, wie ze als losse componenten beschouwt, zit meteen op het verkeerde spoor. Van belang is uiteindelijk wie welke informatie heeft, wie die informatie aan wie doorgeeft, en wie hoeveel beslissingsruimte krijgt om welke handelingen uit te voeren. De Sitter komt tot een nieuwe, neutrale 'systeemtaal' om die processen te beschrijven, en geeft nieuwe inzichten voor de inrichting van het werk.

Bron: Slow Management - Invloed, 2008

You have two choices: You can make a living, or you can design a life.

Jim Rohn

Kernattributen in procesmodellering

Ongeacht de wijze van modelleren zijn de kernattributen van een procesmodel altijd gelijk. De basis wordt gevormd door de kleine blokjes van gegroepeerd werk: de activiteiten. Deze activiteiten zijn in een korte zin te betitelen, zoals ‘ontvang klant’. Andere voorkomende kernattributen zijn gebeurtenissen, waarvoor meestal de Engelse term events wordt gebruikt. Een event kan breed gezien worden als ‘alles wat tijdens het proces kan gebeuren dat van invloed is op dat proces’.

In een procedureel model zorgt een event voor een start of vertakking van een flow, in een declaratief model is een event een conditie voor een regel die van belang is voor de proces-uitvoering. Dit is een ander belangrijk verschil tussen de twee modelleerwijzen. Naast deze twee genoemde kernattributen ‘activiteit’ en ‘event’ is ook een overgang tussen deze elementen in het procesmodel nodig. In procedurele modellen is dat doorgaans een pijl die de directe fl ow, zijnde de volgordelijkheid, aangeeft en in declaratieve modellen zijn dat de proces-regels. Verder kent een procesmodel een vorm van beslissingen; in procedurele talen meestal weergegeven door een ruitvormige connector (gateway) tussen fl ow, in een declaratief model in de vorm van een beslissingsregel. Naast deze kernelementen bevatten de meeste talen de mogelijkheid om verschillende niveaus in een proces aan te geven met behulp van subprocessen. Deze talen bevatten dan een bouwblokje in de vorm van een activiteit die op zichzelf weer een procesbeschrijving is.

Bron: Fusie van regels en process management (2), Jordy Voesten & Patrick Teters, in: Business Process Magazin, nummer 2 (april 2010) [pdf]

Microlearning
Short and Sweet
Karl M. Kapp, Robyn A. Defelice

Bij Bol.com

In het boek Microlearning: Short and Sweet definiëren Karl M. Kapp en Robyn A. Defelice microlearning als volgt:

Instructionele eenheid die vraagt om een korte betrokkenheid vraagt bij een activiteit die intentioneel ontworpen is om een specifieke uitkomst teweeg te brengen bij de deelnemer aan deze activiteit.

Kapp en Defelice onderscheiden zes verschillende vormen van microleren:

1. Pensive.

2. Performance-based.

3. Persuasive.

4. Post-instruction.

5. Practice-based.

6. Preparatory/preparation.

Bron: Microlearning: Short and Sweet, Karl M. Kapp & Robyn A. Defelice

Simple, clear purpose and principles give rise to complex and intelligent behavior. Complex rules and regulations give rise to simple and stupid behavior.

Dee Hock.

In een interview met Maaike Endedijk geeft zij aan wat volgens haar de (on)zin is van het 70:20:10-model:

Maaike Endedijk doet onderzoek naar de manier waarop mensen leren ten behoeve van hun werk. Zij plaatst kanttekeningen bij het vanzelfsprekende gebruik van 70:20:10. Het model heeft mensen bewustgemaakt van het feit dat er meer is dan trainingen of cursussen. Maar meer ook niet.

We vallen maar meteen met de deur in huis: jij noemt 70:20:10 een oversimplificatie van werkplekleren. Hoe kom je daarbij en wat zie jij dan als een passend model?

‘Het is belangrijk om te snappen waar 70:20:10 vandaan komt: namelijk een Amerikaans onderzoek onder ongeveer tweehonderd ervaren en succesvolle managers.1 Hun werd gevraagd om aan te geven wat sleutelervaringen waren in hun carrière en wat zij hiervan dachten geleerd te hebben. De getallen komen daarvandaan; de managers rapporteerden het vaakst dat zij leerden van het uitvoeren van hun werk (70%), gevolgd door het leren van anderen in het werk (20%) en van formele leeractiviteiten (10%). Als je dit onderzoek in een andere context doet, dan komen er andere percentages uit. Bovendien is de vraag wat zo’n percentage eigenlijk zegt: geeft het aan hoe het nu gaat, of hoe het zou moeten zijn? Dat is een groot verschil. Wat ik bedoel met oversimplificatie is dat er van de gevonden situatie een ideale situatie gemaakt wordt, ongeacht de context. Het model vloeit voort uit beschrijvend onderzoek, maar wordt voorschrijvend gebruikt. Alsof het altijd

zo is dat mensen het beste leren als we ons houden aan deze getallen en verhoudingen. Terwijl ik zeg: een goede balans in leeractiviteiten is afhankelijk van de context, het leerdoel en de lerende. Bijvoorbeeld: een lerende die net begint in een vak zal op andere manieren bepaalde kennis en vaardigheden tot zich nemen dan een expert.

Bron: De zin en onzin van 70:20:10 voor leren in de zorg (interview met Maaike Endedijk), Joke van Alten en Mariël Rondeel

The thing that many organizations miss is that principles are not practices. If you copy practices, it won't work very well ... no organization copying practices is going to be successful; they have to develop their own way, based on application of principles.

Barry O'Reilly

Tjipke van der Veen beschrijft in haar boek Lesgeven en zelfstandig leren, Tjipke van der Veen 3 verschillende vormen van (vak)kennis:

[Vakspecifieke kennis] is opgebouwd uit een drietal soorten kennis: declaratieve kennis, procedurele kennis en situationele kennis.

(...)

Declaratieve kennis
Er bestaan twee soorten declaratieve kennis: semantische en episodische. Semantische kennis is de kennis over feiten, verschijnselen, begrippen, defnitiefs, principes, procedures, regels, wetmatigheden, theorieën. Deze kennis is geabstraheerd van concrete situaties waarin het geleerd werd en is vastgelegd in taal. Dit type kennis domineert in leerboeken.

Episodische kennis heeft betrekking op persoonlijke ('autobiografische') ervaringen of gebeurtenissen en is contextgebonden (omdat deze ervaringen worden opgedaan in een bepaalde omgeving, op een bepaald tijdstip). Voorbeelden van episodische kennis zijn: herinneringen aan de eerste schooldag, een verkeersongeluk, een zware verliefdheid, de manier waarop oma koffie schonk, de keer dat bij late thuiskomst pa buitensporig kwaad was, de keer dat een vogel door de ruit vloog. Dergelijke gebeurtenissen worden niet zozeer opgeslagen in woorden, maar veeleer in (tijd- en plaatsgebonden) beelden, die weer opgeroepen kunnen worden.

(...)

Procedurele kennis
Wat in de cognitief psychologische literatuur procedurele kennis wordt genoemd, heet in gewone omgangstaal vaardigheid. Procedurele kennis omvat het uitvoeren van cognitieve operaties of handelingen volgens bepaalde regels. Procedurele kennis verschil in de mate van domeinspecificiteit en de graad waarin de vaardigheid geautomatiseerd (dat wil zeggen: kunnen toepassen met afnemende cognitieve controle) is. Geautomatiseerde procedurele kennis, die gekenmerkt wordt door snelheid en precisie, ontlaats het werkgeheugen, zodat capaciteit vrijkomt om de aandacht op iets anders te richten.

Algoritmen vallen onder domeinspecifieke procedurele kennis. Een algoritme (letterlijk: rekenregel) is een handelingsvoorschrift dat aangeeft welke stappen in welke volgorde moeten worden genomen om het probleem tot de goede oplossing te brengen. Algoritmen zijn geschikt voor het oplossen van routine-problemen. Bij correcte uitvoering zal de juiste oplossing er gegarandeerd uitrollen. Voorbeelden: staartdeling, determinatie van een plant.

Procedurele kennis wordt doorgaans langzamer verworven dan declaratieve kennis. Regelmatige, gespreide oefening en onmiddellijke feedback zijn de belangrijkste didactische maatregelen om procedurele kennis te automatiseren. Is procedurele kennis eenmaal geautomatiseerd, dan is ze moeilijk te veranderen. Declaratieve kennis is doorgaans makkelijker te veranderen (toevoegingen, weglatingen, herschikkingen), ook al kunnen sommige concepties hardnekkig zijn.

Situationele kennis
Situationele kennis is kennis van probleemsituaties waarin bepaalde declaratieve of procedurele kennis is gebruikt. Waar kennis wordt toegepast, ontstaat situationele kennis. Situationele kennis is tijdens het vormen van de probleemrepresentatie en het verdere oplossingsproces behulpzaam bij het zoeken in het langetermijngeheugen naar de benodigde declaratieve of procedurele kennis.
Voorbeelden: weten of een zin goed loopt, of een bepaald woord in een bepaalde context goed is gebruikt, of een brief juist is opgesteld. of een historisch feit uit z'n verband is gerukt, of een bepaalde wet van toepassing is, in welke omstandigheden een bepaalde uitvoeringswijze geldig is. Met andere woorden: situationele kennis, gebruikskennis, bevordert de transfer van de declaratieve en procedurele kennis.

Strategische kennis
[Naast vakspecifieke kennis] bestaat er vakoverstijgende strategische kennis. Een strategie is volgens Van Dale een 'plan, volgens welke men te werk gaat'. ... Strategische kennis valt uiteeen in vier soorten:

- declaratieve strategische kennis: kennis van een strategie
- procedurele strategische kennis: weten hoe een strategie uit te voeren
- situationele strategische kennis: weten in welke probleemsituatie een strategie succesvol kan worden toegepast en kunnen taxeren hoeveel tijd de oplossing zal vergen.
- metacognitieve strategische kennis: weet hebben van de eigen sterke en zwakke punten bij probleemoplossen, adequaat inschatten van de moeilijkheidsgraad van een probleem, enzovoort.

Heuristieken
... Een heuristiek is een zoekprocédé dat een weloverwogen aanpak van een probleem bevordert. Aldus wordt de kans op het vinden van een bevredigende oplossing vergroot. (Het begrip heuristiek is afgeleid van het Griekse woord heuriskoo: vinden.)
In tegenstelling tot algoritmen, die - mits correct uitgevoerd - gegarandeerd tot de juiste oplossing leiden, vergroten heuristieken slechts de kans op een goede oplossing. Heuristieken hebben het karakter van verstandige adviezen en zijn vooral nuttig voor het helpen oplossen van ingewikkelde, slecht-gedefinieerde problemen.

Bron: Lesgeven en zelfstandig leren, Tjipke van der Veen