Communication is as important as decision making, and like decision-making it is something that most leader think they are good at.
They are mostly wrong.

Eric Schmidt

Vanaf het begin van mijn loopbaan binnen de informatievoorziening - waarin ik - nota bene - begon in de functie van 'functioneel applicatiebeheerder'- ben ik gefascineerd door het feit dat terminologisch gezien het vakgebied zich kenmerkt door een hoge make van begripsverwarring en dat het zowel aan 'newbies' en 'mensen van buiten' lastig uitleggen is wat er verstaan wordt onder de verschillende vormen van beheer.

Om het op zijn minst voor mezelf helder te krijgen, hierbij een poging om te komen tot een definitie van de drie beheervormen:

Een deel van de verwarring is dat in de benamingen van de drie vormen van beheer het object van beheer niet expliciet wordt benoemd. Alleen in de term 'applicatiebeheer' komt het object terug: applicatie. Soms wordt ook gesproken over 'applicatief beheer'. Dan is op zijn minst consistentie bereikt in het bijvoeglijke naamwoord, maar rest nog de vraag wat er dan daadwerkelijk wordt beheerd.

Binnen nieuwe termen is de term 'beheer' vaak vervangen door 'management'. Op z'n minst sexier klinkend, maar nog steeds wordt hierdoor nog niet helder waarover het gaat.

Zonder toelichting bij de term 'onderhoud' is bovendien lastig om aan te geven waar 'onderhouden' ophoudt en het 'vernieuwen' begint.

De toevoeging in de definitie 'tegen overeengekomen kosten en kwaliteit' geeft een inkleuring aan hoe het beheer zou kunnen worden ingevuld, maar is mijns inziens niet strikt noodzakelijk om de beheervorm(en) af te bakenen.
Het opnemen van beschrijvingen als 'tijdens de gehele cyclus van informatiesystemen' cq. 'levenscyclus van informatiesystemen' brengt meer dynamiek in de definitie omdat het impliceert dat regelmatig aanpassingen noodzakelijk zijn als gevolg van interne en/of externe ontwikkelingen. Deze dynamiek zit mijns inziens echter al begrepen in de term onderhoud.

Het is slechts een bescheiden aanzet, reacties zijn welkom.

Wordt vervolgd.....

-----vervolg-1------------------------------------------------------------------------------------------------

Hieronder zijn ook vier rollen geplot:

Ik heb in de definitie bij technische beheer het 'beschikbaar stellen' geskipt en bij alle drie beheervormen 'vernieuwing'  toegevoegd. Dit betekent dat - letterlijk - het verschil tussen de drie vormen van beheer zit in het object van beheer. De grens tussen 'adaptief onderhoud' en 'vernieuwen' is grijs, maar op deze manier krijgen de definities expliciet een iets dynamischer, duurzamer insteek.

Ter toelichting op 'onderhouden' heb ik - gebaseerd op een eerdere blogpost Beheer volgens Bart de Best - hieronder de vijf vormen van onderhoud beschreven.

Zie ook:

• Informatie(voorziening) volgens Rob Bots en Wouter Jansen
• 3 vormen van beheer volgens Ruigrok & Bosschers (2)
• 3 vormen van beheer volgens Ruigrok & Bosschers (1)
• Beheer volgens Bart de Best

Het object van functioneel beheer is de (functionaliteit van de) informatievoorziening. Deze functionaliteit kun je gecontroleerd wijzigen via een vooraf afgestemd, zorgvuldig uitgevoerd wijzigingsproces. Je kunt ook hap-snap de functionele motorkap  opengooien en - on-the-fly - gaan sleutelen.

In bovenstaande figuur zijn twee varianten van het sleutelen aan de informatievoorziening beschreven. In het eerste geval blijft de functionaliteit van de informatievoorziening ongewijzigd (bijv. het aanpassen van een parameter). In het tweede geval verandert de functionaliteit van de informatievoorziening wél. Voor deze functionele wijzigingen zijn binnen BiSL best practices beschreven in het procescluster Functionaliteitenbeheer en de processen Wijzigingenbeheer en Transitie.

What we’re looking for is flowing value to customers, not making people work harder.

Jeff Liker

Bewaren

In het artikel Veel gebruikte requirementsprocessen geeft Nicole de Swart een overzicht van een aantal verschillende processen voor requirements. Bovenstaande schema is de workflow voor het opstellen van requirements binnen RUP (Rational Unified Process) wordt bovenstaan

Bron: Veel gebruikte requirementsprocessen, Nicole de Swart

In het boek Functioneel beheer beschrijven Kees Ruigrok en Ernst Bosschers de drie vormen van beheer als volgt:

Technisch beheer is verantwoordelijk voor het tegen overeengekomen kosten en kwaliteit beschikbaar stellen en in stand houden van de technische infrastructuur waarvan de ICT-systemen gebruikmaken, en de diensten die daarvoor nodig zijn.

Applicatiebeheer is verantwoordelijk voor het tegen overeengekomen kosten en kwaliteit in stand houden en onderhouden van de bedrijfsapplicaties en de bijbehorende gegevensverzamelingen tijdens de gehele cyclus van de informatiesystemen.

Functioneel beheer is verantwoordelijk voor het tegen aanvaardbare kosten en kwaliteit in stand houden van de gewenste informatievoorziening ten behoeve van de gebruikersorganisatie tijdens de gehele levenscyclus van informatiesystemen. Daaronder verstaan we alle te ondernemen acties voor een ongestoorde informatievoorziening van de gebruikersorganisatie. Maar ook het met technisch beheer afspreken welke diensten zullen worden geleverd, wat van een servicedesk zal worden verwacht, et cetera.

In de voorgaande beschrijvingen vallen misschien een paar woorden op. Het begrip levenscyclus wordt gebruikt om duidelijk te maken dat zowel de organisatie, als de gewenste informatievoorziening, zich door interne en externe oorzaken ontwikkelen. Het invoeren, aanpassen en ten slotte afvoeren van de informatiesystemen moet plaatsvinden binnen het perspectief van die ontwikkelingen en veranderingen.

Het gaat uitdrukkelijk om de zo optimaal mogelijke ondersteuning van de bedrijfsprocessen door een goede informatievoorziening en daardoor het bijdragen aan de realisatie van de organisatiedoelstellingen. Functionaliteit betekent dat de correcte gegevens op het juiste moment en op de juiste plaats beschikbaar zijn en gebruikt kunnen worden. Er staat in de definitie van functioneel beheer het woord informatievoorziening en niet het woord applicaties, want het werkterrein van de functioneel beheer is niet beperkt tot geautomatiseerde systemen, maar strekt zich ook uit over de informatievoorziening die (nog) niet geautomatiseerd is, of niet geautomatiseerd zal worden.

Bron: Functioneel beheer - Kijk op bedrijfsprocessen, informatievoorziening en ICT, Kees Ruigrok, Ernst Bosschers

When you can't make them see the light, make them feel the heat.

Ronald Reagan

Bron: Veel gebruikte requirementsprocessen, Nicole de Swart