Het Klantorderontkoppelpunt (KOOP) is in de marketing en in de logistiek het punt dat aangeeft hoe ver stroomopwaarts in een bedrijfskolom een klantorder doordringt in het productieproces, of in het distributieproces van een aanbieder van een product of dienst. Het KOOP wordt ook wel het hoofdvoorraadpunt genoemd.

Het klantorderontkoppelpunt is het punt in het productieproces waar voor het eerst rekening wordt gehouden met specifieke orders en wensen van klanten. (...) Het is de positie in de logistieke grondvorm dat het klantordergedeelte van de activiteiten (rechts van het ontkoppelpunt) scheidt van de activiteiten die gebaseerd zijn op voorspelling en planning (links van het ontkoppelpunt). De klantorder dringt door tot aan het ontkoppelpunt en wordt van daaruit aan de klant geleverd. Het traject voor het ontkoppelpunt wordt aangestuurd op basis van prognos. De producent loopt hier een voorraadrisico. De keuze van de plaats in het proces waar het KOOP wordt 'neergelegd', bepaalt daarmee het ondernemingsrisico.

(...)

In de keten kan het KOOP gelegd worden op een vijftal plaatsen in het productieproces van 'zand tot klant', wat leidt tot de volgende vormen van productieprocessen:
- produceren op voorraad en verzenden naar voorraadpunten die dicht bij de klant liggen;
- produceren op centrale voorraad bij het bedrijf en directe verzending naar klanten;
- assembleren op order (hierbij zijn subsystemen op voorraad)
- produceren op order (hierbij zijn alleen grondstoffen en onderdelen op voorraad)
- ontwerpen op order (hierbij is alleen kennis op voorraad en moeten ook de productiemiddelen nog worden gemaakt).

(...)

De eerste drie vormen van productieprocessen zijn geheel of gedeeltelijk voorraadgestuurd. Men produceert op grond van een productieplan dat is gebaseerd op ofwel een optimaal gebruik van de productiemiddelen, ofwel een prognose van de vraag. Het proces wordt gestuurd op basis van efficienc en kostenreductie. De planningop grond van een optimale bezetting zal met zich mee brengen dat er acquisitieactiviteiten zijn om de productiecapaciteit vol te krijgen. Hierin speelt de commerciële afdeling een rol via advertising of een (tijdelijke) aanpassing van de marketingmix. Gevaar van het produceren op voorraad is overcapaciteit of ondercapaciteit. Overcapaciteit leidt tot incourante voorraden die geheel of gedeeltelijk afgeschreven moeten worden, en ondercapaciteit tot ontevreden afnemers die mogelijk op zoek gaan naar alternatieven.

De twee laatstgenoemde vormen van productieprocesen zijn in hoofdzaak klantordergestuurd. Men gaat pas produceren als er een klantorder binnen is. Erg belangrijk bij ordergestuurde systemen is een goede afstemming tussen orderacceptatie en productieplanning. (...) Beide processen, zowel orderacceptatie als productieplanning, kennen hun eigen doelen en vormen van optimalisatie. Dit levert natuurlijk een spanning op tusen verkoop (de interne klant) en productie, die ervoor zorgt dat beide processen elkaar scherp houden.

Plaats van het KOOP
De ligging van het KOOP is sterk afhankelijk van de logistieke grondvorm of het logistieke concept van een bedrijf of bedrijfskolom. Het deel van het proces dat vóór het KOOP ligt wordt niet door een klantorder aangestuurd. Planning en uitvoering van dit deel dienen op verwachtingen van de toekomstige klantvraag (forecast) te gebeuren. Het deel van de processen dat ná het KOOP ligt wordt wel aangestuurd door de klantorder. Om de kosten te verlagen probeert men vaak om het KOOP zo ver mogelijk naar voren te brengen. Dat wil zeggen dat zo veel mogelijk van het proces door klantorders wordt aangestuurd.

(...)

In de dienstverlening wordt steeds vaker geëist dat er klantgericht wordt gewerkt. Het KOOP wordt daarom ook in de dienstverlening belangrijk. Organisaties die aan klantgerichtheid willen voldoen, zullen het KOOP meer naar links leggen.

Bron: 99 businessmodellen: Een praktisch overzicht van de meest gebruikte modellen, Tom Willem den Hoed