In een interview in De Volkskrant (6/12/2011) gaat Chris Verhoef, hoogleraar informatica aan de VU, in op de rol van de (overheids als) opdrachtgever bij het mislukken van ict-projecten. Verhoef spreekt over echecs 'die iedereen met kennis van zaken van verre ziet aankomen'.
Verhoef gaat in op het belang van de Amerikaanse Clinger-Cohen Act; een harde wet op de financiering en ontwikkeling van ict-systemen uit 1996 die de boel vooral wakker heeft geschud: "De echte betekenis van de Clinger Cohen wet is dat het de voorwaarden opsomt waaraan een ict-project moet voldoen. Als we in Nederland zo'n regelgeving hadden gekend, had dat veel zeperds gescheeld.'
De reden waarom we in Nederland dergelijke regels (nog) niet hebben is - aldus Verhoef - '[o]mdat bij ons de bom nog niet gebarsten is en we de politieke discipline ontberen die nodig is om debacles te vermijden.' Met deze politieke discipline bedoelt hij '[d]at je als opdrachtgever niet elke dag iets anders zegt over wat je verlangt van je nieuwe systeem.'
Verhoef stelt dan ook dat de eerste vraag aan een opdrachtgever zijn: "Wat wilt u precies? Maar de politiek is volgens hem vaak (te) opportunistisch: "Ict'ers moeten meer weerstand bieden. Politici moeten zich beperken tot de wat-vraag en de hoe-vraag overlaten aan de lui die kennis hebben van creatieve problemen." "Verder waarschuwt hij voor een te hoog ambitieniveau: "We moeten niet meteen voor 100 procent gaat, 80 procent is al geweldig. Daarvoor kiezen, vergt politieke discipline. En die is ver te zoeken. Zo blijven we mislukkingen genereren."
Verhoef noemt als voorbeeld het rekeningrijden. "Er zijn files in het land. De vraag voor de politiek moet zijn: wat kan gedaan worden om doorstroming te bevorderen? Goeie vraag. Maar dan voegt de politiek er meteen aan toe dat er kastjes moeten komen in auto's, en dat het ons 3,5 miljard gaat kosten en een half miljard aan jaarlijks onderhoud. Dan kunnen we rekeningrijden. 'Maar wat is nodig voor rekeningrijden? Je moet weten wie wanneer waar op de weg is. Zo iemand moet je een rekening kunnen sturen. Je hebt dus een klantrelatie nodig. 'Nou, zo'n systeem hebben we al. Het heet trajectcontrole. Het stelt de overheid in staat te zien of jij te hard hebt gereden op een bepaald stuk weg. Zo ja, dan krijg je de rekening thuis gestuurd. Er is dus een klantrelatie. Ik zeg: stuur altijd een rekening, namelijk voor het gebruik van de weg in spitsuren. Rekeningrijden ingevoerd! Wat is nog het probleem'"
Ook het Electronisch Patiëntendossier noemt Verhoef als voorbeeld van een overbodig systeem. "Wat wilde men? Geautomatiseerde uitwisseling van gegevens tussen artsen om medische missers te voorkomen. Prima. Het draaide uit op enorm geharrewar. 'Het ergste is: we hebben al een geautomatiseerd systeem van medische informatie. het heet Vecozo, Veilige Communicatie in de Zorg en is een portaal van de vereniging van zorgverzekeraars. Ik denk dat 90 procent van alle declaraties van dokters via dat portaal loopt. (...) Het is een systeem waarvan ik zeg: petje af. En weer blijkt dat het probleem is opgelost en met bestaande middelen kan worden gerealiseerd."
In de Clinger-Cohen Act is geregeld dat het Office of Management and Budget (OMB) gaat over de spelregels voor nieuwe ict-projecten. Het OMB kwam met een set van zgn Raines Rules (genoemd naar de auteur), "een setje van acht regels; zo helder als glas en zo hard als staal. Regels als: kijk eerst of er een alternatief is. Lever een businesscase, een financieel-economische onderbouwing. Ontwikkel het project in kleine stapjes, zodat je tussentijds kunt bijstellen. Wie niet aan alle acht regels kan voldoen, krijgt geen geld en kan fluiten naar zijn project."
"Verhoef: 'Waar de kromming van een banaan gespecificeerd is in een Europese richtlijn is er voor ict gewoon niks in Nederland. Dat is echt te weining. Zo'n lijstje als dat van Raines inspireert: acht of tien harde heldere regels. Ik zou er meteen al een van Raines invoeren: ga niet een systeem bouwen dat al bestaat."
Zie ook: 8 gouden regels bij IT-investeringen: Raines Rules
Bron: interview met Chris Verhoef in De Volkskrant (6/12/2011) "Mijn eerste regel zou zijn: bouw geen ict-systeem dat al bestaat"; Jan Tromp