Rijk Schildmeijer & Paul Suijkerbuijk beschrijven in het boek Six Sigma in de praktijk het kwaliteitsinstrument van het visgraatdiagram:
Een oorzaak-en-gevolg diagram
Een Oorzaak & Gevolg diagram (O&G diagram, in het Engels: Cause & Effect diagram) is een tool die alle mogelijke (!) oorzaken van een specifiek probleem of kwaliteitsaspect helpt te identificeren, sorteren en weer te geven. Het geeft de relatie tussen een gegeven uitkomst (Y) en alle factoren (X) die de uitkomst beïnvloeden grafisch weer. Het type diagram wordt ook wel Ishikawa diagram genoemd naar de bedenker Kaoru Ishikawa.
'Visgraatdiagram' is eveneens een term die men vaak tegenkomt.
(...)
Als hoofdassen gebruikt men vaak de 6 M's (Materialen, Methoden, Machines, Metingen, Milieu/omgeving) om richting te geven aan het inventarisatieproces.
Het Oorzaak & Gevolg diagram is een zeer bruikbaar instrument om de volgende redenen:
Het O&G diagram
- helpt de grondoorzaken van een probleem of kwaliteitskenmerk bepalen, gebruikmakend van een gestructureerde benadering.
- moedigt groepsdeelname aan en gebruikt de groepskennis van het proces.
- gebruikt een geordend en eenvoudig af te lezen opmaak om oorzaak & gevolgrelaties weer te geven
- geeft mogelijke oorzaken van procesvariatie aan
- verhoogt de kennis van het proces door iedereen te helpen meer te leren over de factoren op het werk en hoe ze in relatie met elkaar staan.
- geeft gebieden aan waar data moeten worden verzameld voor nader onderzoek
- Het effect wordt omschreven als het probleem. ... Bij het maken van de fishbone voor je verbetertraject is in het algemeen een te lage (of te hoge) Y het gevolg.
- Gebruik operationele definities om zeker te stellen dat de betekenis die aan het gevolg gegeven wordt, begrepen is.
- 6M's: methoden, materialen, mens, machine, meting, milieu
- 4P's: policies, procedure, people, plant
- Zoek naar zoveel mogelijk oorzaken of factoren en bevestig ze aan de zijtakken van de hoofdtak (met het team, het is een goed gebruik met post-it notes en stiften te werken).
- Stel vanuit benoemde oorzaken een aantal keer de waarom-vraag om de achterliggende oorzaken te vinden.
- Kijk naar de 'balans' van je diagram. Ga vergelijkbare detailniveaus na voor de meeste categorieën
- Kijk naar oorzaken die meerdere malen voorkomen. Dit kunnen hoofdoorzaken zijn.
- Kijk ook naar wat je kunt meten in relatie tot die oorzaken die je hebt gevonden, zodat je de variatie kunt kwantificeren
Bron: Six Sigma in de praktijk, Rijk Schildmeijer & Paul Suijkerbuijk