Arend Oosterhoorn definieert een waardestroomanalyse (WSA) als het beoordelen van een proces op zijn vermogen waarde te leveren: welke activiteiten vertegenwoordigen waarde en welke niet?
Binnen de Lean-filosofie is waarde die handeling of activiteit waar een klant voor wil betalen. Deze definitie geeft goed aan met welke mindset je kijkt naar de verschillende activiteiten in het proces, maar is niet in alle gevallen dekkend. Het gaat erom 'waarde' te bekijken vanuit het oogpunt van het doel van het proces, waarom het proces is ingericht, en wie uiteindelijk de 'betaler' is van de eindproducten van het proces. In die zin moet het begrip 'klant' breed worden gezien als ('wie betaalt, bepaalt').
Een organisatie bestaat uit een heleboel waardestroompjes; je kunt ieder proces op zich analyseren, of het nu om een maakproces of om een beleidsproces gaat. Ieder proces is ingericht om iets op te leveren voor iemand die er iets mee gaat doen en waarvoor de uitkomst van het proces dus waarde vertegenwoordigt.
In essentie is de (totale) waardestroom het geheel van handelingen en activiteiten dat start bij het verkrijgen van de order of de opdracht en eindigt bij de aflevering van het product.
Een waardestroomanalyse heeft als doel de verspillingen vast te stellen, door voor activiteiten vast te stellen of het gaat om toegevoegde waardeactiviteiten of niet-toegevoegde waardeactiviteiten.
Het proces van waardestroomanalyse omvat drie stappen:
-
Opstellen Current State Map: in kaart brengen van de huidige situatie.
-
Dream State Map: op basis van de inventarisatie van de huidige situatie en de ongemakkelijkheden die daaruit naar voren komen, vaststellen van hoe het proces - zonder beperkingen tussen droom en daad - idealiter zou verlopen, oftewel: de 'gedroomde status' (Dream State)'.
-
Future State Map: bepalen van de op korte termijn realiseerbare verbeterde situatie, zolang droomstatus (nog) niet haalbaar is.